Bộ trưởng Bộ GTVT Đinh La Thăng trình bày
Báo cáo đầu tư xây dựng Cảng HKQT Long Thành (Ảnh:VNE)

Cần tính toán lại diện tích đất Dự án

Sáng nay (26/2), Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp tục phiên họp thứ 35, nội dung chính là tập trung cho ý kiến về chủ trương đầu tư xây dựng Cảng hàng không Quốc tế (HKQT) Long Thành.

Báo cáo tại phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Nguyễn Văn Giàu cho biết: Thường trực Ủy ban Kinh tế khẳng định việc đầu tư xây dựng Cảng HKQT Long Thành là cần thiết. Tuy nhiên, theo ông Giàu, cần phải tiến hành rà soát, tính toán lại diện tích của Dự án xem có cần phải sử dụng đến 5.000 ha đất không, vì có tới một phần lớn diện tích đất (2.250 ha) không liên quan trực tiếp đến Dự án.

Theo Thường trực Ủy ban Kinh tế, không nên sử dụng sân bay quân sự Biên Hòa để kết hợp khai thác hàng không dân dụng với Cảng hàng không Tân Sơn Nhất. Việc mở rộng và cải tạo Cảng hàng không Tân Sơn Nhất có thể nâng công suất khai thác lên 50 triệu khách/năm nhưng phải đầu tư kinh phí rất lớn cho giải tỏa, đền bù, tái định cư (tương đương 9,1 tỷ USD), đồng thời nhìn về dài hạn, nếu nhu cầu vượt quá 50 triệu khách/năm thì cũng không thể tiếp tục mở rộng.

“Có ý kiến đề nghị nếu cần thiết phải sử dụng đến 5.000 ha đất thì Chính phủ trình Quốc hội cơ chế thu hồi đất một lần để tạo quỹ đất thực hiện quy hoạch cả 3 giai đoạn. Đối với phần đất chưa sử dụng, Nhà nước giao cho Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam tiếp tục sử dụng trồng cao su để tránh lãng phí” - ông Nguyễn Văn Giàu nêu quan điểm.

Giải trình bổ sung về báo cáo đầu tư Dự án đầu tư xây dựng Cảng HKQT Long Thành, Bộ trưởng Bộ GTVT Đinh La Thăng cho biết trong giai đoạn lập Báo cáo tiền khả thi, khái toán chi phí được lập trên cơ sở suất đầu tư nên độ chính xác chưa cao. Giá trị khái toán tại thời điểm báo cáo Quốc hội cho cả Dự án là  18,7 tỷ USD, trong đó Giai đoạn 1 là 7,8 tỷ USD (tương đương khoảng 164.589 tỷ đồng).

Sau khi rà soát và tính toán chi tiết hơn trên nguyên tắc áp dụng đơn giá của các dự án có quy mô và yêu cầu kỹ thuật tương tự đã và đang triển khai trên thế giới cũng như trong khu vực, giá trị khái toán rà soát lần này là 15,8 tỷ USD, trong đó Giai đoạn 1 là 5,2 tỷ USD (tương đương khoảng 109.970 tỷ đồng).

Về diện tích đất sử dụng cho Dự án, sau khi rà soát lại báo cáo đầu tư, nhu cầu sử dụng đất cho Dự án là 2.750 ha (chỉ tính diện tích đất cần thiết cho các hạng mục hàng không thiết yếu của cảng hàng không, sân bay), không bao gồm diện tích đất cho quốc phòng (khoảng 1.050 ha) và đất dành cho các hạng mục phụ trợ và đầu tư xây dựng khu công nghiệp hàng không (khoảng 1.200 ha).

Trong đó, diện tích đất cần thiết cho Giai đoạn 1 là 1.165 ha với kinh phí giải phóng mặt bằng (GPMB) ước tính khoảng 4.042 tỷ đồng; đến Giai đoạn 2, kinh phí GPMB cho diện tích còn lại 1.585 ha cần khoảng 7.209 tỷ đồng. Tuy nhiên, để đảm bảo tiến độ và tiết kiệm kinh phí, đề nghị GPMB một lần cho 2.750 ha với kinh phí ước tính khoảng 9.540 tỷ đồng.

Đối với phần diện tích chưa xây dựng trong Giai đoạn 1, Chủ đầu tư sẽ phối hợp với Ủy ban nhân dân tỉnh Đồng Nai xem xét cho phép người dân địa phương tiếp tục khai thác canh tác ngắn ngày để phát triển kinh tế gia đình, tránh để trống đất gây lãng phí.

Đối với định hướng sử dụng Cảng HKQT Tân Sơn Nhất sau khi có Cảng HKQT Long Thành, Báo cáo đầu tư cho rằng phương án 5 (Cảng HKQT Long Thành : 90% quốc tế + 20% nội địa; Cảng HKQT Tân Sơn Nhất: 10% quốc tế + 80% nội địa) được xem là có tính khả thi cao bởi vừa tiếp tục khai thác cơ sở vật chất hiện có tại Cảng HKQT Tân Sơn Nhất, đồng thời trong giai đoạn ban đầu khi giao thông tiếp cận bằng đường sắt tới Cảng HKQT Long Thành chưa được đầu tư hoàn thiện, nếu chuyển toàn bộ sang khai thác Cảng HKQT Long Thành sẽ gây áp lực lớn lên nhu cầu vận tải từ Cảng HKQT Long Thành về trung tâm TP. Hồ Chí Minh.

Ngoài ra, Cảng HKQT Long Thành cùng với Cảng HKQT Tân Sơn Nhất sẽ khắc phục được tình trạng quá tải tại Cảng HKQT Tân Sơn Nhất và đáp ứng nhu cầu tăng cao về giao thông hàng không của khu vực. Đồng thời, với 20% các chuyến bay nội địa được phục vụ tại Cảng HKQT Long Thành sẽ chủ yếu là các chuyến bay chuyển tiếp để tạo thuận lợi cho hành khách.

Báo cáo đầu tư khả thi

Cho ý kiến về báo cáo trên, Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Văn Hiếu nhận định: “Báo cáo như thế là khả thi, có thể làm được”.

Mô hình sân bay quốc tế Long Thành

Ông Phùng Quốc Hiển - Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, ngân sách bày tỏ sự hoan nghênh đối với Bộ GTVT vì có sự rà soát kỹ lưỡng Dự án, đồng thời cũng đánh giá cao Ủy ban Kinh tế có chuyến khảo sát kỹ và đánh giá khách quan. Tuy nhiên, theo ông Hiển, còn có nhiều câu hỏi đặt ra cần giải quyết khi báo cáo Quốc hội.

Thứ nhất, khi đặt ra đây là 1 sân bay trung chuyển quốc tế, các chuyên gia nêu ra sân bay này sẽ trung chuyển cho 3 nước Indonesia, Philippines, Australia, nhưng đối với 2 Indonesia, Philippines lại quá gần, như vậy đặt ra là vai trò của sân bay này thế nào khi có khả năng sẽ chỉ trung chuyển cho một nước là Australia.

Giải đáp băn khoăn này của Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, ngân sách, Bộ trưởng Đinh La Thăng nhấn mạnh rằng, chức năng trung chuyển ở đây là trung chuyển các nơi đến sân bay Long Thành và từ Long Thành đi các nơi chứ không chỉ có 3 nước nêu trên.

Vấn đề thứ hai ông Phùng Quốc Hiển còn băn khoăn là về điều kiện ưu tiên trong ngành GTVT. “Trong khi đường bộ, đường sắt cũng đang cần có sự thay đổi, thì điều kiện ưu tiên nào để chúng ta tập trung vào cho việc đầu tư xây dựng Cảng HKQT Long Thành?” - ông Hiển đặt câu hỏi.

Về vấn đề này, Bộ trưởng Bộ GTVT cho biết, đối với việc ưu tiên cho lĩnh vực nào, Chính phủ đã phê duyệt Chiến lược phát triển GTVT đến năm 2020, trong đó nêu rất rõ, đối với hàng không chỉ đầu tư Cảng hàng không Long Thành, đối với đường sắt ưu tiên đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, trong đó ưu tiên làm trước 2 đoạn Hà Nội - Vinh và TP. HCM - Nha Trang…

Ngoài ra, Chỉ nhiệm Ủy ban Tài chính - ngân sách cũng đề nghị làm rõ hơn về cơ chế tài chính, việc quản lý thu hồi vốn như thế nào, tác động ra sao đến vấn đề nợ công…

Về việc này, Bộ trưởng Đinh La Thăng cho biết thêm, đối với sân bay Long Thành, cơ chế tài chính nêu rất rõ, theo đó, tổng số khoảng 30% vốn đầu tư ngân sách.

“Tuy nhiên, đây chỉ là báo cáo tiền khả thi, tất cả những con số trong này nêu sẽ được nêu rõ trong báo cáo khả thi, lúc đó sẽ chính xác hơn” – Bộ trưởng Thăng nhấn mạnh.

Cũng cho ý kiến về Báo cáo đầu tư xây dựng Cảng HKQT Long Thành, Phó Chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng nêu quan điểm: “Qua thảo luận, tôi thấy đã đủ điều kiện để trình Quốc hội xin chủ trương đầu tư xây dựng Cảng HKQT Long Thành, vì vậy, đề nghị Chính phủ và Ủy ban Kinh tế sớm trình nghị quyết dự thảo theo đúng quy trình…”

Tuy nhiên, Phó Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý, “đề nghị tiếp tục hoàn thiện báo cáo với Quốc hội phương án thu hồi đất đai, tại sao trước hơn 5.000 ha mà giờ chỉ với  hơn 2.000 ha vẫn triển khai được? Bên cạnh đó, việc thu hồi đất cần có phương án trình bày rõ hơn, vì hàng nghìn ha đất không phải đơn giản, lại gắn với quốc phòng, an ninh, khu vực phòng thủ.

“Bên cạnh đó, việc di dân tái định cư phải xây dựng một phương án riêng. Như Thủy điện Hòa Bình, Thủy điện Sơn La cho đến nay vẫn chưa dứt được vai trò của Chính phủ, nên không thể nói là để tỉnh Đồng Nai tự làm được. Phải coi đây là đề án lo cho dân, giải quyết công ăn việc làm, chuyển đổi từ nông nghiệp sang công nghiệp. Đất đai nếu không giải quyết cẩn thận sẽ không lường hết được hậu quả” - bà Phóng nhấn mạnh.

Ngoài ra, cần phải có một đề án môi trường riêng, trong đó không chỉ quan tâm tới vấn đề rác thải, mà còn chú trọng tới môi trường tiếng ồn khi cất cánh, hạ cánh máy bay, việc này đề nghị phải có sự thẩm định của Uỷ ban Khoa học công nghệ và môi trường.